Kosova: Hakkinda Genel Bilgiler Yugoslavya Federasyonu dagilmadan bir süre öncesine kadar alti cumhuriyetle iki özerk bölgeden olusuyordu. Cumhuriyetler: Sirbistan, Bosna - Hersek, Slovenya, Hirvatistan, Karadag ve Makedonya; özerk bölgeler ise Voyvodina ile Kosova'ydi. 1989'da Kosova'nin özerk statüsü kaldirilarak tamamen Sirbistan'a ilhak edildi. 1991'de Yugoslavya Federasyonu dagilma sürecine girdi ve Slovenya, Hirvatistan, Makedonya ve Bosna - Hersek bagimsizligini ilan etti. Sirbistan ile Karadag ise Yeni Yugoslavya Federasyonu'nu olusturdu. Kosova, özerk statüsü kaldirilmis oldugundan bu kurulan yeni federasyonun sinirlari içinde ve Sirbistan Cumhuriyeti'nin bir parçasi olarak kaldi. Cografi konumu: Bugün Yeni Yugoslavya Federasyonu'nun sinirlari içinde kalan Kosova bölgesi bu federasyonu olusturan cumhuriyetlerden Sirbistan'in bir parçasi olarak gösterilmektedir. Bu itibarla kuzeyden ve dogudan Sirbistan, kuzeybatidan Yeni Yugoslavya Federasyonu'nun ikinci üyesi Karadag tarafindan kusatilmis durumdadir. Güneyinde Makedonya, batisinda ise Arnavutluk bulunmaktadir. Bu durum dolayisiyla Sirp zulmünden kaçan Kosovalilar Arnavutluk ve Makedonya'ya siginmaktadirlar. Bu iki ülkenin Kosova meselesi karsisindaki tutumlarindan asagida söz edecegiz. Nüfusu, dini ve etnik yapisi: Kosova'nin nüfusu yaklasik iki milyonu bulmaktadir. Bu nüfusun yaklasik % 90'i Müslümandir. Müslümanlarin da % 80'ini Arnavutlar olusturmaktadir. Müslümanlarin geriye kalan kisminin büyük çogunlugu Türk, az bir kismi Çingene asillidir. Müslüman olmayanlarin çogunlugu Sirp asillidir. Sirp asillilar buraya genellikle sonradan yerlestirilmislerdir. Bu itibarla kirsal alanda Sirp asillilara pek rastlanmaz. Sirplar baskent basta olmak üzere büyük sehirlerde ikamet etmektedirler. Baskenti: Kosova eski Yugoslavya Federasyonu'nun dagilmasindan kisa bir süre öncesine kadar özerk oldugundan resmen taninmis bir baskenti bulunuyordu. Burasi da Pristine'ydi. Ancak daha sonra özerkligi kaldirildigindan Pristine'nin bugün resmiyette bir baskent özelligi bulunmamaktadir. Ancak Pristine yine de Kosova bölgesinin bir merkezi durumundadir. Halk bu sehri bir merkez olarak tanidigi gibi, devletin bölgeyle ilgili önemli daireleri, askeri merkezleri ve egitim kurumlari bu sehirde bulunmaktadir. Pristine'nin nüfusu yüz bin civarindadir. Baskent Pristine birbirinden çok farkli özelliklere sahip iki bölümden olusmaktadir. Sirplarin oturdugu yeni bölgesinde modern hizmetlerle donatilmis ve çok katli apartmanlarin bulundugu siteler dikkati çekerken, Müslümanlarin yogun oldugu kesimde genellikle bir veya iki katli eski binalar ya da yeni gecekondular dikkati çeker. Bu kesim altyapi hizmetlerinden de mahrumdur. Ekonomik durum: Kosova, Sirplarin maksatli politikalari sebebiyle ekonomik yönden geri birakilmis bir bölgedir. Bölgenin kirsal kesiminde oturan Müslümanlar genellikle tarim ve hayvancilikla ugrasmaktadirlar. Sehirlerde Müslümanlar arasinda issizlik hakimdir. Issizlik yüzünden baskent Pristine'nin parklarini, cami bahçelerini bos dolasan insanlar doldurur. Issizlik dogal olarak beraberinde fakirligi getirmektedir. Issizler ordusunu olusturanlar sadece vasifsiz elemanlar degildir. Çok sayida üniversite mezunu da, Sirp yönetiminin maksatli uygulamalari yüzünden is bulamamakta, is bulabilenlerin birçogu da daha sonra isten atilarak issizler ordusuna dahil edilmektedir. Bundan dolayi Müslümanlar arasinda fakirlik orani yüksek, gelir düzeyi düsüktür. Ancak Sirp yönetimi bu konudaki gerçek bilgileri ve istatistikleri açiklamaktan kaçinmaktadir. Stratejik durumu: Dünyanin degisik yörelerine dagilmis durumdaki Arnavutlarin en yogun olarak yasadiklari bölge Balkanlarin güney kesimidir. Bu bölgede 6 milyona yakin Arnavutun yasadigi tahmin edilmektedir. Bu kitle üç ayri ülkeye yayilmistir: Arnavutluk, Makedonya ve Yugoslavya. 3,5 milyondan fazla nüfusa sahip olan Arnavutluk'ta halkin % 95'ten fazlasi Arnavuttur. Iki milyon iki yüz bin nüfusa sahip olan Makedonya'da sekiz yüz bin civarinda Arnavut bulunmaktadir. Bu sayiyla Arnavutlar, Makedonya nüfusunun % 35'ini olusturmaktadirlar. Yugoslavya sinirlari içinde yasayan Arnavutlar ise genellikle Kosova'da toplanmislardir. Bu bölgede ise Arnavutlarin sayisi etnik oranlarla ilgili olarak verdigimiz bilgilerden de anlasilacagi üzere yaklasik 1,4 milyonu bulmaktadir. Arnavutlar sadece Kosova'da degil Makedonya'da da etnik ayrim politikasina ve haksizliga maruz kalmaktadirlar. Bu yüzden bölgede yasayan Arnavutlar arasinda tüm Arnavutlarin tek bir devlet çatisi altinda birlestirilmesi gerektigi düsüncesi etkilidir. Bu düsüncenin en çok etkisini gösterdigi bölge ise Kosova'dir. Bu açidan Kosova bölgede büyük bir Arnavut devletinin kurulmasi konusunda önemli bir stratejik konum arz etmektedir. Arnavutlarin tek bir devlet çatisi altinda bir araya gelmelerine ise Bati ülkeleri, NATO ve bölge ülkeleri içinde böyle bir gelismeden birinci derecede etkilenecek olan Makedonya karsi çikmaktadir. Bati'nin ve NATO'nun Kosova dramina duyarsiz kalmasinda bölgedeki tüm Arnavutlarin tek bir devlet çatisi altinda birlesebilecekleri endisesinin önemli rolü oldugunu söyleyebiliriz. Dini durum: Kosova halkinin % 90'inin Müslüman, onlarin da % 80'inin Arnavut oldugunu söylemistik. Arnavutluk Arnavutlari arasinda yaklasik % 30 oraninda hiristiyan, % 20 - 25 oraninda da Bektasi bulunmakla birlikte Kosova Arnavutlarinin tamamina yakini Müslümandir. Ancak Kosova Müslümanlari dini bilgi ve bilinç yönünden Makedonya Arnavutlarindan geri durumdadirlar. Bunun bizim gördügümüz kadariyla iki önemli sebebi bulunmaktadir. Birincisi: Gerek eski Yugoslavya ve gerekse Yeni Yugoslavya döneminde bu bölgenin insanlarinin disariyla irtibatlarinin büyük ölçüde engellenmis olmasi sebebiyle Islami yönden kendilerini yetistirme ve bilgilenme imkani bulamamis, bu yüzden dini konularda cahil kalmis olmalari. Ikincisi: Sirp zulmünün burada birinci derecede Arnavut Müslümanlari hedef almasi sebebiyle Arnavutlar arasinda kavmiyetçi düsüncelerin biraz daha etkinlik göstermesi, dini kimlik yerine etnik kimligin öne çikarilmasi. Bunda, Islami kimlik ve anlayistan son derece uzak Ibrahim Rugova gibi sahsiyetlerin Kosova'daki Arnavut halkinin bagimsizlik mücadelesinin önderi gibi gösterilmesinin de rolü olmustur. Ancak son yillarda hem Makedonya'daki Islami kuruluslarin Kosova halkinin meseleleriyle yakindan ilgilenmeleri, hem de bizzat Kosova içinde yürütülen birtakim egitim faaliyetleri neticesinde Islami bilinçlenme ve bilgilenmede önemli ilerlemeler kaydedilmeye baslanmistir. En son bagimsizlik mücadelesine öncülük eden Kosova Kurtulus Ordusu'nun Islami bilinçlenmeye açik bir tavir sergilemesinin de bu konuda olumlu katkilari olmustur.